Ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών: Αναδυόμενη αγορά με 63% αύξηση στις απαιτήσεις

Σταθερά ανοδικά τα προγράμματα ασφάλισης «Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης» (Directors & Officers Liability ή D&O)

Σταθερά ανοδική πορεία, με ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση και στην εγχώρια αγοράεμφανίζουν, εν μέσω κρίσης, τα προγράμματα ασφάλισης «Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης» τα τελευταία χρόνια. Οι απαιτήσεις κατά στελεχών και Διοικητικών Συμβούλων έχουν αυξηθεί κατά 63% την τελευταία πενταετία, με το μεγαλύτερο μερίδιο να αφορά σε απαιτήσεις εργαζομένων για εργασιακές πρακτικές (39%) και ακολούθως, μετόχων (24%). Οι επιπτώσεις των απαιτήσεων σε κόστος, τόσο για επιχειρήσεις όσο και για στελέχη, είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές.

Η οικονομική στενότητα και ο υψηλός ανταγωνισμός πιέζουν τις διοικήσεις για λήψη ταχύτατων αποφάσεων. Όμως, οι σημαντικές αποφάσεις που παίρνουν ακόμα και οι πιο έξυπνοι και υπεύθυνοι άνθρωποι, με άριστη πληροφόρηση και με τις καλύτερες των προθέσεων, μπορεί να είναι απελπιστικά λανθασμένες όπως διαπιστώνει και το Harvard Business Review υπό τον τίτλο «Why Good Leaders Make Bad Decisions» (Γιατί οι Καλοί Ηγέτες Παίρνουν Κακές Αποφάσεις).

Συνομίλησαμε μεταξύ άλλων με τον κ. Νότη Μ. Βαγιακάκο, Managing Director της HDI Global SE Hellas, επιχειρώντας να απαντήσει πληρέστερα σε μια σειρά από ερωτήματα όπως:

• Τι σημαίνουν πρακτικά και τι καλύπτουν τα εξειδικευμένα προγράμματα που έχουν δημιουργηθεί για το επιχειρείν;

• Πώς οι συνθήκες που δημιουργούνται από την οικονομική κρίση, ευνοούν τα λάθη και τις παραλείψεις εκ μέρους των διευθυντών και στελεχών;

• Τα ανθρώπινα σφάλματα είναι αναπόφευκτα και πώς τα προγράμματα ανταποκρίνονται στον παράγοντα «λάθος»;

«Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε μια αύξηση στη ζήτηση για ασφάλιση ευθύνης μελών Διοικητικού Συμβουλίου και διευθυντικών στελεχών, και μάλιστα πλέον και στην Ελλάδα, το ασφαλιστήριο Αστικής Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης αποτελεί συχνά αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά τη διαδικασία πρόσληψης των στελεχών» επισημαίνει ο κ. Βαγιακάκος, ο οποίος τονίζει πως «το αυξημένο αυτό ενδιαφέρον, οφείλεται σε διάφορους λόγους: στην ύπαρξη “ατομικής και αλληλέγγυας ευθύνης, εις ολόκληρον» του κάθε διευθυντικού στελέχους, που μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες αξιώσεις αποζημίωσης κατά του Διοικητικού Συμβουλίου της επιχείρησης και των στελεχών μελών του ατομικά. Όπως επίσης, λόγω των ευθυνών που προκύπτουν από τα πάμπολλα νέα νομοθετήματα και τις κανονιστικές απαιτήσεις της τελευταίας οκταετίας, καθώς και από την προσπάθεια αναδιάρθρωσης των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων λόγω της οικονομικής συγκυρίας. Ακόμα και οι νέες Ευρωπαϊκές κανονιστικές πρωτοβουλίεςεπιτάσσουν μεγαλύτερο βαθμό προστασίας των διευθυντικών στελεχών».

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της νέας Οδηγίας για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων «GDPR» (που τίθεται σε εφαρμογή από τον Μάιο του 2018) η οποία προβλέπει αυξημένες ευθύνες και υψηλότατα πρόστιμα για τις επιχειρήσεις και τα στελέχη σε περίπτωση παραβιάσεων:

" Ένα πλήρες ασφαλιστήριο D&O οφείλει να μην εξαιρεί την κάλυψη για αντίστοιχες περιπτώσεις και ως εκ τούτου, είναι σημαντικό τα στελέχη και οι εταιρείες να επιλέγουν προσεκτικά τόσο την πληρότητα και επάρκεια των όρων του ασφαλιστικού προϊόντος, όσο και την τεχνογνωσία και αξιοπιστία της ασφαλιστικής εταιρείας που θα της εμπιστευθούν την κάλυψη. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης, να ζητήσουν επαρκή (υψηλά) όρια κάλυψης. Όσο πιο υψηλά μπορεί να αντέξει ο προϋπολογισμός τους, τόσο πιο σίγουροι θα αισθάνονται ότι τυχόν αξιώσεις που θα εγερθούν, θα έχουν επαρκώς προ-χρηματοδοτημένο δίχτυ προστασίας", καταλήγει ο Νότης Βαγιακάκος.

Τα οφέλη

Στο σύγχρονο, ταχέως αναπτυσσόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, το διακύβευμα από τις αποφάσεις που λαμβάνουν τα στελέχη διοίκησης αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Ταυτόχρονα, αυξάνονται και οι πιθανότητες να υπάρξουν αξιώσεις από τρίτους, δηλαδή τους μετόχους, τους εργαζομένους, τους πελάτες ή άλλους συνδεδεμένους (stakeholders) της εταιρείας που θα θεωρήσουν ότι μια απόφαση τους ζημιώνει. Οι αποφάσεις αυτές μπορεί να σχετίζονται με επιχειρηματικές ευκαιρίες, συγκρούσεις συμφερόντων, συγχωνεύσεις και εξαγορές, αναδιαρθρώσεις, δίκαιο ανταγωνισμού ή ακόμη και με την απλή επάρκεια πλάνων επέκτασης μιας εταιρίας. Συχνότερα προέρχονται από λανθασμένους χειρισμούς, ανθρώπινα λάθη και παραλείψεις σε πιο καθημερινά θέματα, όπως οι εργατικές σχέσεις ή η διαμόρφωση του ισολογισμού της εταιρείας.

Η συγκεκριμένη κάλυψη επιτρέπει στα στελέχη να συνεχίζουν να ασκούν τα καθήκοντά τους γνωρίζοντας πως είναι προσωπικά καλυμμένοι σε περίπτωση αξιώσεων τρίτων έναντι της προσωπικής τους περιουσίας ή σε ενδεχόμενη έρευνα των εκάστοτε ρυθμιστικών αρχών που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα πολυετείς δικαστικές διαμάχες και υψηλά δικαστικά έξοδα τόσο για τους ίδιους όσο και για τις εταιρίες.

Η αξίωση μπορεί να γίνει και αρκετά χρόνια μετά την πράξη που τη προκάλεσε, ακόμη και εάν το στέλεχος έχει αποχωρήσει από την εταιρεία.

«Η έκθεση στον κίνδυνο, από εταιρεία σε εταιρεία, μπορεί να είναι διαφορετικής κλίμακας. Η ευθύνη των διευθυντών και στελεχών και μάλιστα με την προσωπική τους περιουσία δεν περιορίζεται ούτε από το μέγεθος ούτε από το αντικείμενο της επιχείρησης» όπως επισημαίνει από πλευράς του ο Ευάγγελος Βερνάρδος, Διευθυντής Underwriter Non-Motor της Interamerican, υπογραμμίζοντας πως «τις ευθύνες που απορρέουν από τις πράξεις των στελεχών δεν μπορούν να τις αποφύγουν ούτε τα μέλη Δ.Σ. κολοσσιαίων επιχειρηματικών ομίλων, ούτε ακόμη οι διαχειριστές μη κερδοσκοπικών οργανισμών.Αξιοσημείωτο είναι πως οι απαιτήσεις κατά στελεχών έχουν αυξηθεί κατά 63% τα τελευταία πέντε χρόνια. Συνεπώς, σήμερα, η ασφάλιση αυτή είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Οι συνθήκες που δημιουργούνται από την οικονομική κρίση, μάλλον ευνοούν τα λάθη και τις παραλείψεις εκ μέρους των διευθυντών και στελεχών. Άλλωστε, τα ανθρώπινα λάθη είναι αναπόφευκτα».

"H ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης αποτελεί ασπίδα προστασίας των στελεχών από ενδεχόμενη αμέλεια τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αλλά ταυτόχρονα και έναν μηχανισμό προστασίας για τον ισολογισμό της εταιρείας που δε θα χρειαστεί να «καλύψει» τα στελέχη της σε μια ενδεχόμενη απαίτηση τρίτου" σημειώνει ο κ. Βερνάρδος.

«H ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης είναι μια κάλυψη που εδώ και δεκαετίες έχει εδραιωθεί στην αντίληψη των στελεχών κυρίως στις αγορές των ΗΠΑ και της Κεντρικής Ευρώπης ως απολύτως απαραίτητη», είπε μιλώντας στο Underwriter ο Liabilities & Financial Lines Manager της AIG, κ. Κώστας Βούλγαρης: «Στην Ελλάδα το προϊόν ξεκίνησε να διατίθεται τοπικά πρώτα από την εταιρεία μας το 2000. Σίγουρα η ελληνική αγορά δεν μπορεί να συγκριθεί με τις παραπάνω χώρες, καθώς μιλάμε για πιο μεγάλες, πιο ώριμες και πιο σύνθετες αγορές. Ωστόσο παρατηρούμε σημαντική άνοδο και ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση στο συγκεκριμένο προϊόν καθώς η Ελλάδα ενσωμάτωσε στο δίκαιο της τις σχετικές Ευρωπαϊκές οδηγίες και πήρε ουσιαστικά νομοθετικά μέτρα για τη προστασία των μετόχων και άλλων τρίτων που επηρεάζονται από τις πράξεις των στελεχών μιας εταιρείας. Αυτό σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες πελατειακές απαιτήσεις, έχει οδηγήσει σχεδόν 1.000 ελληνικές επιχειρήσεις όλων των μεγεθών στο να ασφαλιστούν με συμβόλαιο Ευθύνης Στελεχών Διοίκησης. Από αυτά δε τα ασφαλιστήρια, η εταιρεία μας έχει σήμερα εμπειρία μεγάλου αριθμού απαιτήσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Εξωτερικό».

Η σημερινή οικονομική ύφεση, το αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες εξαγωγών, ο έντονος ανταγωνισμός, οι ανεπαρκείς υποδομές περιορισμού των κινδύνων –κυρίως στις μικρότερες επιχειρήσεις– και οι ελλιπείς μηχανισμοί ελέγχου και αναφοράς, καθιστούν σίγουρα την ασφάλιση Ευθύνης Στελεχών και εταιρειών επιτακτικά αναγκαία. Στο ίδιο μήκος κύματος εντάσσονται ως παράγοντες λαθών και παραλείψεων οι συνήθεις χρονικοί περιορισμοί στη λήψη αποφάσεων, η ποιότητα και η ποσότητα των πληροφοριών για ένα θέμα, καθώς και η παρατηρούμενη αύξηση των απαιτήσεων που προβάλλουν οι πελάτες, οι προμηθευτές και οι μέτοχοι από τις επιχειρήσεις και τα διοικητικά στελέχη σήμερα", τόνισε.

Η αγορά των D&O παγκοσμίως

Τα προγράμματα D&O εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Αμερική, στα τέλη του 19ου αιώνα. Η πρακτική διαδόθηκε και αναπτύχθηκε ταχύτατα, κυρίως στον βιομηχανικό κόσμο, την δεκαετία του ΄80.

Με το πέρασμα των χρόνων, η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση οδήγησε σε πιο αυστηρούς νόμους, περισσότερους ελέγχους και πολλές αγωγές εναντίον Ευρωπαίων στελεχών, φτάνοντας σήμερα να αποτελεί πλέον κανονικό μέρος του Risk Management των μεγάλων και πολυεθνικών εταιριών ανά τον κόσμο. Η παγκόσμια αγορά ασφαλίστρων D&O σήμερα ξεπερνά τα 10 δισ. δολάρια με την παρουσία μεγάλων πολυεθνικών να επιλέγει τα εν λόγω προγράμματα.

Στην Ελλάδα, η ασφάλιση D & O παρέχεται από μερίδα ασφαλιστικών εταιρειών, με απόλυτη εξειδίκευση στις ανάγκες της αγοράς:

Διεθνές νομικό δίκτυο από την HDI

Η ασφάλιση στελεχών της HDI Global SE παρέχει ένα δίχτυ ασφαλείας στα στελέχη, προστατεύοντας την προσωπική τους περιουσία σε περιπτώσεις αξιώσεων τρίτων ως αποτέλεσμα της άσκησης των καθηκόντων τους. Την κάλυψη των στελεχών ή και των ίδιων των επιχειρήσεων από απαιτήσεις αστικής ευθύνης τρίτων χειρίζεται η ομάδα διαχείρισης απαιτήσεων της HDI με πολυετή εμπειρία και εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε θέματα ευθύνης στελεχών. Μέσω των διεθνών ασφαλιστικών προγραμμάτων, η HDI παρέχει παγκόσμια ασφαλιστική κάλυψη με δυνατότητα έκδοσης τοπικών ασφαλιστηρίων σε 60 χώρες. Η είσοδος σε μία νέα αγορά σημαίνει αυξημένες απαιτήσεις κανονιστικής συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις και τα στελέχη τους, που μπορούν να ασφαλιστούν έναντι αυτών των κινδύνων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κάθε χώρας, μέσω των διεθνών ασφαλιστικών προγραμμάτων της εταιρείας. Με την ασφάλιση D&O καλύπτονται απαιτήσεις τρίτων που εγείρονται είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες χώρες. Σε περίπτωση ζημίας, η πολύχρονη εμπειρία της HDI εξασφαλίζει την βέλτιστη υποστήριξη των ασφαλισμένων από ένα διεθνές δίκτυο νομικών και τον ταχύτατο διακανονισμό των απαιτήσεων .

Αξιολόγηση κινδύνου από επιλεγμένες εταιρείες από την Interamerican

Το πρόγραμμα D&O της Interamerican έχει σχεδιαστεί για να παρέχεται ασφαλιστική προστασία τόσο σε στελέχη όσο και στην ίδια την επιχείρηση, συνδυάζοντας προσιτό ασφάλιστρο με μοναδικές καλύψεις και υπηρεσίες. Η ασφάλιση αφορά σε ενδεχόμενες απαιτήσεις από πελάτες, μετόχους, προμηθευτές, ανταγωνιστές, καθώς και εργαζομένους της ίδιας εταιρείας, εξαιτίας λαθών ή παραλείψεων κατά την άσκηση των διοικητικών καθηκόντων. Οι καλύψεις παρέχονται σε στελέχη έως και πέντε χρόνια μετά τη λήξη του συμβολαίου, εφόσον οι απαιτήσεις αναφέρονται σε περιστατικά που έχουν συμβεί κατά την περίοδο ισχύος του συμβολαίου. Δεν υφίστανται γεωγραφικά όρια για της καλυπτόμενες δραστηριότητες, με εξαιρούμενες χώρες της Η.Π.Α και τον Καναδά. Ειδικότερα για τις εταιρείες, το πρόγραμμα προβλέπει προαιρετικά και την κάλυψη ευθύνης της ίδιας της επιχείρησης, ως νομικού προσώπου, έναντι απαιτήσεων τρίτων και χρηματικών απωλειών της επιχείρησης σε περίπτωση απιστίας υπαλλήλου, διάρρηξης ή ληστείας κατά τη μεταφορά χρημάτων.

Οι αποκλειστικές συνεργασίες της Interamerican με επιλεγμένες εταιρείες παροχής υπηρεσιών, που παρέχονται σε προνομιακή τιμή, διαφοροποιούν το πρόγραμμα D&O από αντίστοιχα προγράμματα στα ζητήματα της αξιολόγησης κινδύνων και της προστασίας και διαχείρισης της φήμης. Οι επεκτάσεις κάλυψης περιλαμβάνουν: Εργατική Πρακτική, Ηθική βλάβη / Προσβολή προσωπικότητας, Έξοδα υπεράσπισης για περιστατικό ρύπανσης, Έξοδα υπεράσπισης / Έξοδα ερευνών για την Υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας και Χρηματικές ποινές.

Διαφοροποίηση ανά τμήμα της αγοράς από την AIG

Η AIG είναι η πρώτη εταιρεία που πρόσφερε προγράμματα Ασφάλισης Ευθύνης Στελεχών στην ελληνική αγορά και σήμερα διαθέτει τρεις τύπους ασφάλισης: το CorporateGuard Premier, το BusinessGuard και το ManagementGuard, καθένας από τους οποίους ανταποκρίνεται στις ανάγκες συγκεκριμένων τμημάτων της αγοράς. Το CorporateGuard Premier και το BusinessGuard απευθύνονται κυρίως σε εταιρείες εισηγμένες σε χρηματιστηριακές αγορές (στην παγκόσμια αγορά) και σε αυτές με σημαντική δραστηριοποίηση ή παρουσία εκτός Ελλάδος. Εκτός από τη κάλυψη των Στελεχών, προσφέρεται μια σειρά επεκτάσεων που σκοπό έχουν να καλύψουν δαπάνες ερευνών, διαχείρισης κρίσης, αλλά και κάλυψης και της ίδιας της εταιρείας ως νομικό πρόσωπο για απαιτήσεις σχετικά με κινητές αξίες και εργατική πρακτική. Καλύπτονται απαιτήσεις που εγείρονται από μετόχους, υπαλλήλους, πελάτες, συνεργάτες, ανταγωνιστές καθώς και οποιοδήποτε άλλο τρίτο συναλλασσόμενο μέρος, με τη κάλυψη αυτή να περιλαμβάνει έξοδα υπεράσπισης, εξωδικαστικούς συμβιβασμούς και φυσικά, δικαστικές αποφάσεις. Παράλληλα, για μη εισηγμένες εταιρείες που έχουν κύκλο εργασιών μέχρι 100 εκατ. ευρώ η AIG διαθέτει το ManagementGuard. Πρόκειται για ένα πολύ-ασφαλιστήριο που προστατεύει τόσο την επιχείρηση ως νομικό πρόσωπο, όσο και τα στελέχη της έναντι απαιτήσεων για την πρόκληση ζημίας σε τρίτους εξαιτίας λαθών ή παραλείψεων κατά την άσκηση διοικητικών και διαχειριστικών καθηκόντων.